‘Defunctus adhoc loquitur’. The monument to Archbishop Isaak Isakowicz in the Armenian Cathedral in Lvov (‘Defunctus adhoc loquitur’. Pomnik abpa Izaaka Isakowicza w katedrze ormiańskiej we Lwowie) - pod takim tytułem ukazał się artykuł dr Joanny Wolańskiej w prestiżowym angielskim czasopismie naukowym "Church Monuments. The Journal of the Church Monuments Society" nr 31 z 2016 r. Artykuł uzyskał drugie miejsce w konkursie "Essay Prize 2016".Streszczenie artykułu w tłumaczeniu z języka angielskiego:
Naścienny pomnik arcybiskupa Isakowicza (1824-1901) jest jednym z trzech ocalałych pomników figuratywnych w średniowiecznej katedrze lwowskiej i został wzniesiony w 1905 roku, w czasie, gdy zarówno ormiańska katedra, jak i ormiańska społeczność miasta ulegały poważnym przekształceniom przy zmianie kształtu kościoła i ponownym zdefiniowaniu ormiańskiej tożsamości (ta pierwsza jest środkiem do osiągnięcia tego drugiego). Twierdzi się, że pomnik można rozumieć zarówno jako środek tej transformacji, jak i jako świadectwo samoświadomości Ormian Lwowa w odniesieniu do ich historii i kultury na początku XX wieku. Co więcej, niezrównana jakość dzieła sprawiła, że stało się ono atrakcyjnym i przekonującym narzędziem w kampanii na rzecz rearmenizacji katedry i pierwszego "prawdziwie ormiańskiego" elementu we wnętrzu kościoła. Niemal wyczuwalna obecność pierwszego obrońcy ormiańskiego obrządku, ukazana w niszy ozdobionej ormiańskim ornamentem, legitymizowała wysiłki mające na celu pozbawienie ścian katedry ich barokowego wystroju, ukazując ich oryginalną (tj. ormiańską) dekorację wykutą w kamieniu. Poza ideologicznym przesłaniem, które nosi, pomnik jest wykwintnym dziełem sztuki, prawdopodobnie najlepszą rzeźbą portretową lwowskiego artysty Juliusza Bełtowskiego, porównywalną z najlepszymi przykładami popiersi Berniniego.
Naścienny pomnik arcybiskupa Isakowicza (1824-1901) jest jednym z trzech ocalałych pomników figuratywnych w średniowiecznej katedrze lwowskiej i został wzniesiony w 1905 roku, w czasie, gdy zarówno ormiańska katedra, jak i ormiańska społeczność miasta ulegały poważnym przekształceniom przy zmianie kształtu kościoła i ponownym zdefiniowaniu ormiańskiej tożsamości (ta pierwsza jest środkiem do osiągnięcia tego drugiego). Twierdzi się, że pomnik można rozumieć zarówno jako środek tej transformacji, jak i jako świadectwo samoświadomości Ormian Lwowa w odniesieniu do ich historii i kultury na początku XX wieku. Co więcej, niezrównana jakość dzieła sprawiła, że stało się ono atrakcyjnym i przekonującym narzędziem w kampanii na rzecz rearmenizacji katedry i pierwszego "prawdziwie ormiańskiego" elementu we wnętrzu kościoła. Niemal wyczuwalna obecność pierwszego obrońcy ormiańskiego obrządku, ukazana w niszy ozdobionej ormiańskim ornamentem, legitymizowała wysiłki mające na celu pozbawienie ścian katedry ich barokowego wystroju, ukazując ich oryginalną (tj. ormiańską) dekorację wykutą w kamieniu. Poza ideologicznym przesłaniem, które nosi, pomnik jest wykwintnym dziełem sztuki, prawdopodobnie najlepszą rzeźbą portretową lwowskiego artysty Juliusza Bełtowskiego, porównywalną z najlepszymi przykładami popiersi Berniniego.
za stroną Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich
www.dziedzictwo.ormianie.pl