Syrpo Horyn mero Grigori Lusaworczi mutn i wirapn
Սրբոյ Հօրն մերոյ Գրիգորի Լուսաւորչի մուտն ի վիրապն
Klasztor Chor Wirap, to jedno z najważniejszych dla Ormian miejsc świętych.
W tamtejszych lochach więziony był przez kilkanaście lat za wiarę św. Grzegorz Oświeciciel, również tu narodził się monastycyzm ormiański.
Początkowo była to jedna z twierdz w pobliżu miasta Artaszat, rozmieszczonych na obszarze ówczesnej Armenii i to tam wtrącił św. Grzegorza do głębokiego skalnego lochu, znajdującego się w kompleksie cytadeli dominującej nad Artaszatem, jego zaciekły wówczas przeciwnik, król Tyrydates III.
W języku ormiańskim to miejsce nazywano Chor Wirap (Խոր Վիրապ - głęboki loch). Według różnych źródeł przyszły apostoł Ormian spędził tam kilkanaście (12-15) lat w strasznych warunkach, przebywając stale w głębokiej na prawie 7 metrów studni. Jeszcze dziś miejsce to zachowało całą swą surowość – wchodzi się tam po pionowej drabince a w środku jest pusta przestrzeń.
Gdy na początku IV wieku za wstawiennictwem św. Grzegorza pogrążony w chorobie król Tiridates III został cudownie uzdrowiony, wobec oczywistego dowodu potęgi Boga chrześcijan, postanowił zerwać z pogaństwem, nawrócił się razem z rodziną i w 301 r. ogłosił chrześcijaństwo religią państwową Armenii. Tak powstało pierwsze chrześcijańskie państwo na świecie, a miejsce to stało się święte.
W latach sześćdziesiątych tegoż stulecia Artaszat najechali Persowie, którzy zniszczyli to miejsce, ale już w V wieku, za dynastii Arszacydów, powstał tam klasztor – jeden z najważniejszych w Armenii. Na przełomie XII i XIII wieku mieściły się tam również seminarium i ośrodek badań, kształcący najwybitniejsze postaci Kościoła i państwa tamtych czasów.
Kościół św. Grzegorza, wzniesiony nad dawną studnią-więzieniem, stał się szybko celem pielgrzymek z całego kraju. Zniszczony w wyniku silnego trzęsienia ziemi w 1679 był stopniowo odbudowywany i w połowie XIX wieku otrzymał dzwonnicę.
27 września 2001 miejsce to odwiedził ówczesny papież, św. Jan Paweł II, na zakończenie swej historycznej wizyty w Armenii, a 26 czerwca 2016 r. modlił się tam papież Franciszek w ostatnim dniu swej pielgrzymki do Armenii.
» św. Grzegorz Oświeciciel
(za kalendarzem FKiDOP 2020 - w j. polskim i ormiańskim)